هارد چی بخرم؟ مقایسه کامل HDD, SSD و NVMe

مقایسه هارد قبل از خرید: کدام نوع حافظه برای شما مناسب‌تر است؟

قبل از خرید هارد، باید با سه نوع اصلی آن یعنی HDD، SSD و NVMe آشنا باشید. هر کدام از این هاردها سرعت، قیمت و طول عمر متفاوتی دارند و برای نیازهای مختلفی مثل ذخیره فایل، گیمینگ یا کارهای روزمره مناسب هستند. در ادامه به مقایسه هاردهای مختلف می‌پردازیم تا بتوانید بهترین انتخاب را با توجه به بودجه و نیاز خود داشته باشید.

مقدمه

در دنیای دیجیتال امروز، ذخیره سازی امن اطلاعات به یکی از مهم ترین نیاز ها تبدیل شده است. از عکس ها و فیلم های خانوادگی گرفته تا پروژه های کاری و فایل بازی های سنگین، همه به فضای امن و سریع برای ذخیره سازی نیاز دارند. همچنین انواع هارد های مختلفی مانند HDD, SSD و NVMe وجود دارد که هرکدام ویژگی ها، سرعت و قیمت متفاوتی دارند که بسته به نیاز شما میتوانند مناسب یا نا‌مناسب باشند.

هارد HDD یا Hard Disk Drive چیست؟

درایو دیسک سخت یا HDD نوعی حافظه ذخیره‌سازی مغناطیسی است که از دهه ۱۹۵۰ تاکنون استفاده می‌شود. این نوع حافظه اطلاعات را روی دیسک‌هایی چرخان (پلاتر) ذخیره می‌کند. یک هد متحرک روی سطح این دیسک‌ها حرکت می‌کند تا اطلاعات را بخواند یا بنویسد، درست مثل نحوه عملکرد گرامافون.

جدول ویژگی های هارد HDD:

هارد SSD یا Solid State Drive چیست؟

حافظه حالت جامد یا SSD حافظه‌ای بدون قطعات مکانیکی است که از تراشه‌های حافظه فلش برای ذخیره اطلاعات استفاده می‌کند. برخلاف HDD، درایو SSD هیچ بخش متحرکی ندارد و به همین دلیل سرعت، پایداری و مقاومت آن بیشتر است.

جدول ویژگی های هارد SSD (SATA):

هارد NVMe یا Non-Volatile Memory Express چیست؟

حافظه‌ی پرسرعت غیر فرّار یا NVMe نوعی استاندارد ارتباطی برای SSDهاست که از مسیر PCIe (Peripheral Component Interconnect Express) برای انتقال داده استفاده می‌کند. برخلاف SSDهای معمولی که از رابط SATA استفاده می‌کنند، NVMe مستقیماً به مادربرد متصل می‌شود و سرعت خواندن/نوشتن را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

جدول ویژگی های هارد NVMe:

 

برای درک بهتر تفاوت های NVMe و SSD و HDD باید نگاهی به برخی تعاریف بیندازیم:

تعریف رابط های اتصال  PCIe و SATA:

تعریف رابط اتصال PCIe (Peripheral Component Interconnect Express):

رابطی با پهنای باند بالا که برای اتصال دستگاه‌هایی مانند کارت گرافیک، حافظه SSD NVMe، کارت‌های توسعه شبکه و سایر سخت‌افزارهای پرسرعت به مادربورد استفاده می‌شود. این رابط از مسیرهای (Lane) متعدد (x1، x4، x8، x16 و…) برای انتقال داده استفاده می‌کند.

تعریف رابط اتصال SATA (Serial ATA – Serial Advanced Technology Attachment):

رابطی قدیمی‌تر و رایج‌تر برای اتصال دستگاه‌های ذخیره‌سازی مانند هارد دیسک (HDD) و SSDهای 2.5 اینچی به مادربورد. SATA نسخه‌های مختلفی دارد که نسخه سوم آن (SATA III) تا 6 گیگابیت بر ثانیه سرعت دارد.

جدول مقایسه رابط اتصال PCIe و SATA:

فرم فاکتور هارد چیست؟

فرم فاکتور یا Form Factor به ابعاد فیزیکی و نحوه اتصال حافظه به مادربرد اشاره دارد. دانستن این موضوع برای سازگاری با لپ‌تاپ یا کیس بسیار مهم است.

جدول بررسی فرم فاکتورهای رایج:

 

گرمای تولیدی انواع هارد ها:

گرمای تولیدی اهمیت زیادی در پایداری و طول عمر حافظه دارد؛ مخصوصاً در SSDهای NVMe که با سرعت بالا کار می‌کنند.

در ادامه به بررسی جدول میانگین گرمای تولیدی میپردازیم:

 

تفاوت نسل های هارد NVMe:

NVMe روی بستر PCIe کار می‌کند و نسل‌های مختلف PCIe سرعت‌های متفاوتی دارند. انتخاب نسل درست باعث افزایش بازدهی سیستم می‌شود.

جدول مقایسه نسل های PCIe برای NVMe:

 

تفاوت حافظه‌های NAND در SSDها (SLC، MLC، TLC، QLC):

تراشه‌های NAND نوع اصلی ذخیره‌سازی در SSD هستند. هرچه بیت‌های بیشتری در هر سلول ذخیره شود، ظرفیت بیشتر ولی عمر و سرعت کمتر می‌شود.
جدول مقایسه انواع NAND Flash:

تفاوت هارد های SSD و NVMe و HDD:

همانطور که اشاره کردیم سرعت HDD به دلیل استفاده از قطعات مکانیکی کند، سرعت SSD متوسط و NVMe بسیار سریع است. برای مثال سرعت هارد HDD در بهترین حالت به 150 مگابایت بر ثانیه، SSD های ساتا به 500 مگابایت بر ثانیه و NVMe ها چند هزارمگابایت بر ثانیه سرعت دارند. قیمت هر گیگابایت در HDD کمترین، در SSD متوسط و در NVMe بالاتر است. هارد های  HDD و SSD برای اتصال به مادربرد از رابط SATA استفاده می‌کند؛ اما NVMe مستقیماً به اسلات PCIe وصل می‌شود و کنترلر SATA ندارد.

در بحث دوام و عمر حافظه‌های SSD به دلیل نداشتن قطعات مکانیکی‌ نسبت به ضربه و شوک مقاوم‌ترند. عمر مفید HDDها با فرض سالم ماندن قطعات مکانیکی «نامحدود» در نظر گرفته می‌شود، اما در واقع قطعات مکانیکی با گذر زمان فرسوده می‌شوند. عمر متوسط SSDها نیز حدود ده سال تخمین زده می‌شود. از نظر MTBF (زمان متوسط بین خرابی)، SSDها و NVMe ها به دلیل عدم حرکت مکانیکی عمر بسیار بیشتری دارند (حدود ۱٫۵ میلیون ساعت در مقابل حدود ۵۰ هزار ساعت HDD).

اما در کنار این سرعت بالا، هارد NVMe محدودیت‌هایی هم دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

سازگاری سخت افزاری محدود تر:

هاردهای NVMe فقط از طریق درگاه های M.2 یا PCIe قابل نصب هستند و روی لپ تاپ یا کامپیوتر هایی که این اسلات را دارند قابل استفاده هستند. اما هارد های SSD و HDD با بیشتر سیستم ها سازگارند هستند و تنها نیاز به درگاه SATA دارند

قیمت بالاتر:

هارد های NVMe به دلیل تکنولوژی گران‌تر و جدید‌تر قیمت های بالایی دارند. اگر به دنبال فضای ذخیره سازی زیاد با هزینه کم هستید، هارد های HDD بهترین گزینه هستند.

نصب پیچیده تر برای کاربران عادی:

نصب NVMe نسبت به HDD و SSD با کابل SATA کمی پیچیده‌تر است، مخصوصاً برای کسانی که تجربه سخت‌افزاری ندارند. درحالی‌که HDD و SSDهای SATA به راحتی قابل نصب و جابه‌جایی هستند.

تنوع کمتر در ظرفیت های بالا:

هارد های HDD در ظرفیت‌های بالا (مثل ۶ یا ۸ ترابایت) بسیار مقرون‌به‌صرفه‌اند، در حالی‌که NVMeها به دلیل ساختار خاص و قیمت بالا، در ظرفیت‌های بالا چندان رایج یا اقتصادی نیستند.

ویژگی های هاردهای اکسترنال:

هارد اکسترنال یا هارد قابل حمل از دو نوع اصلی HDD و SSD ساخته میشوند. مهم‌ترین تفاوت هارد اکسترنال با هارد داخلی، رابط اتصال به کامپیوتر است. بیشتر هارد های اکسترنال از پورت USB یا در مدل های حرفه ای از Thunderbolt استفاده میکنند. سرعت انتقال داده‌ی یک هارد اکسترنال بستگی به نوع درایو و رابط اتصال دارد، برای مثال، HDD اکسترنال با قابلیت پشتیبانی از پورت USB 3.2 حداکثر سرعتی حدود ۱۵۰ مگابایت بر ثانیه را ارائه می‌دهد، اما یک هارد SSD اکسترنال در شرایط مناسب میتواند ۵۰۰ مگابایت بر ثانیه یا بالاتر را ارائه دهد.

• رابط اتصال: پورت‌هایی مانند USB 3.0، 3.1، 3.2 یا USB-C و Thunderbolt تأثیر زیادی بر سرعت انتقال داده دارند. به‌طور خاص، هاردهای اکسترنالی که از USB-C و استانداردهایی مانند USB 3.2 Gen2 یا Thunderbolt پشتیبانی می‌کنند، می‌توانند عملکردی بسیار سریع‌تر از مدل‌های مجهز به USB 2.0 یا حتی USB 3.0 داشته باشند.
• قابلیت حمل و مقاوم بودن: اگر زیاد در رفت‌وآمد هستید و دائماً هارد اکسترنال را با خود حمل می‌کنید، وزن و اندازه آن اهمیت زیادی پیدا می‌کند. معمولاً SSDهای اکسترنال به‌دلیل طراحی جمع‌وجور و وزن کمتر، گزینه مناسبی هستند. برخی مدل‌ها با بدنه‌ای مقاوم عرضه می‌شوند که در برابر ضربه، آب و گردوغبار مقاوم‌اند و برای استفاده در محیط‌های سخت و پرچالش بسیار کاربردی هستند. همچنین، برخی هاردها به قابلیت رمزگذاری سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری مجهز شده‌اند تا از اطلاعات شخصی شما در برابر دسترسی‌های غیرمجاز محافظت کنند.
• انواع هارد اکسترنال: هاردهای اکسترنال در دو دسته‌ی قابل حمل (پورتابل) و رومیزی تقسیم می‌شوند. درایوهای رومیزی معمولاً از نوع 3.5 اینچی هستند، نیاز به منبع تغذیه جدا دارند و ظرفیت بسیار بالاتری (مثلاً 10 تا 24 ترابایت) ارائه می‌دهند. درایوهای قابل حمل 2.5 اینچی با برق USB کار می‌کنند، کم‌حجم‌تر و جمع‌وجورند اما ظرفیت کمتری دارند.
• سازگاری با انواع سیستم: بیشتر هاردهای اکسترنال به‌صورت Plug-and-Play طراحی شده‌اند، یعنی بدون نیاز به نصب درایور خاص، بلافاصله پس از اتصال به ویندوز یا مک قابل استفاده هستند. تنها نکته مهم، هماهنگی نوع فرمت سیستم فایل آن‌ها با سیستم‌عامل است؛ برای مثال، فرمت‌های FAT32 یا NTFS برای ویندوز و exFAT یا HFS+ برای مک مناسب‌تر هستند.

نکات مهم قبل از خرید هارد

ظرفیت: ظرفیت هارد را بهتر است با توجه به نیازتان انتخاب کنید. اگر فقط می‌خواهید فایل‌های معمولی مثل عکس، اسناد یا ویدیوهای کوتاه یا فیلم عروسی را ذخیره کنید، یک هارد ۵۰۰ گیگابایتی تا ۱ ترابایتی معمولاً جواب می‌دهد. مثلاً یک هارد ۱ ترابایتی می‌تواند حدود ۲۵۰ هزار عکس یا نزدیک به ۵۰۰ ساعت فیلم HD را ذخیره کند. اما اگر با فایل‌های سنگین‌تری مثل ویدیوهای 4K یا پروژه‌های گرافیکی کار می‌کنید یا قصد دارید از حجم زیادی اطلاعات پشتیبان بگیرید، بهتر است به سراغ مدل‌هایی با ظرفیت ۲ ترابایت یا بیشتر بروید. در بازار ایران، هاردهای رومیزی تا ۲۰ یا حتی ۲۴ ترابایت هم پیدا می‌شوند و مدل‌های SSD قابل حمل معمولاً تا ۸ ترابایت عرضه می‌شوند.

سرعت انتقال: با توجه به نوع استفاده‌تان، سرعت انتقال داده موضوع بسیار مهمی است. اگر قرار است مرتباً فایل‌های حجیم مانند ویدیوهای با کیفیت بالا یا پروژه‌های سنگین را جابه‌جا کنید، بهتر است سراغ هاردهای SSD یا NVMe بروید. این نوع حافظه‌ها به‌دلیل نداشتن قطعات مکانیکی، سرعت بسیار بالاتری نسبت به هاردهای HDD دارند. همچنین استفاده از درگاه‌های پرسرعتی مثل USB 3.2 یا Thunderbolt می‌تواند زمان انتقال فایل‌ها را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. بنابراین اگر سرعت برایتان اهمیت دارد، ترکیب SSD و رابط‌های مدرن بهترین انتخاب است.

قیمت: از نظر قیمت، معمولاً هاردهای HDD مقرون‌به‌صرفه‌ترند و هزینه کمتری به‌ازای هر گیگابایت دارند. در مقابل، SSDها به دلیل سرعت بالاتر و فناوری پیشرفته‌تر، قیمت بیشتری دارند و در رده‌های قیمتی بالاتری قرار می‌گیرند. در این میان، مدل‌های NVMe حتی گران‌تر از SSDهای معمولی (SATA) هستند. بنابراین اگر بودجه محدودی دارید و به فضای ذخیره‌سازی زیادی نیاز دارید، HDD گزینه اقتصادی‌تری است. اما اگر سرعت انتقال داده برایتان در اولویت است، سرمایه‌گذاری روی هارد SSD یا NVMe انتخاب مناسبی است.

طول عمر و دوام: هاردهای HDD در صورتی که قطعات مکانیکی آن‌ها آسیب نبینند، می‌توانند عمر طولانی داشته باشند. با این حال، ضربه یا لرزش می‌تواند به‌راحتی باعث خرابی آن‌ها شود. در مقابل، SSDها که فاقد قطعات متحرک هستند، در برابر ضربه مقاوم‌ترند؛ اما حافظه فلش آن‌ها به مرور زمان و بر اثر چرخه‌های متعدد خواندن و نوشتن ممکن است فرسوده شود. به‌طور کلی، یک SSD با استفاده معمولی می‌تواند تا حدود ۱۰ سال عمر کند.

همچنین، میزان MTBF (میانگین زمان بین خرابی) در SSD و NVMe بسیار بالاست و معمولاً به بیش از یک میلیون ساعت می‌رسد، که نشان‌دهنده‌ی قابلیت اطمینان بالای این نوع حافظه‌هاست. برای افزایش طول عمر هر نوع هارد، توصیه می‌شود همیشه مقداری فضای خالی روی آن باقی بگذارید.

بهترین برندهای هارد برای خرید در ایران و جهان

برندهای معتبر متعددی در بازار جهانی هارد فعالیت می‌کنند که بسیاری از آن‌ها در بازار ایران نیز حضور دارند. از جمله مشهورترین نام‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وسترن دیجیتال (Western Digital): یکی از مطرح‌ترین و بزرگ‌ترین برندهای تولیدکننده حافظه در جهان است. این شرکت سری‌های محبوبی مانند My Passport (قابل حمل) و My Book (رومیزی) را عرضه می‌کند که در میان کاربران بسیار شناخته‌شده‌اند. WD هاردهای اکسترنال HDD را در ظرفیت‌های بالا، حتی تا ۲۴ ترابایت، به بازار عرضه کرده است. برخی مدل‌های این برند نیز به قابلیت‌های امنیتی مانند رمزگذاری سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مجهز هستند که از اطلاعات کاربران در برابر دسترسی‌های غیرمجاز محافظت می‌کنند.
• ای‌دیتا (ADATA): به‌خاطر ترکیب مناسب قابلیت‌های فنی و قیمت اقتصادی شناخته شده است. این برند هاردهای اکسترنال SSD و HDD مقاومی تولید می‌کند که در برابر ضربه و آب مقاوم هستند. مدل‌هایی مانند سری HD77X، SE و SD از جمله محصولات باکیفیت و محبوب این شرکت محسوب می‌شوند. ای‌دیتا گزینه‌ای مناسب برای کاربرانی است که به دنبال هاردی با سرعت بالا و دوام قابل‌اطمینان هستند.
• سیگیت (Seagate): یکی از برندهای باسابقه و معتبر در زمینه تولید هارد دیسک است. مدل‌هایی مانند Backup Plus و Expansion جزو گزینه‌های پرطرفدار این برند در میان هاردهای اکسترنال HDD هستند که به‌دلیل قیمت مناسب و کارایی خوب، توجه زیادی را جلب کرده‌اند. سیگیت علاوه بر تولید هاردهای HDD، در حوزه SSD نیز فعالیت دارد و مجموعه‌ای متنوع از محصولات را برای نیازهای خانگی و اداری ارائه می‌دهد.
• سامسونگ(Samsung): یکی از پیشگامان صنعت حافظه است و به‌ویژه در زمینه SSD ها شهرت جهانی دارد. سری‌های اکسترنال این برند مانند T7 و T9 جزو بهترین SSD های بازار محسوب می‌شوند که با سرعت انتقال بالا، دوام فیزیکی قابل‌توجه و مقاومت حرارتی خوب شناخته می‌شوند. سامسونگ همواره کیفیت ساخت بالایی را ارائه می‌دهد و به همین دلیل، انتخاب اول بسیاری از گیمرها و کاربران حرفه‌ای است.
• سن‌دیسک (SanDisk): این برند بیشتر به‌خاطر فلش مموری‌های خود شناخته شده، اما در زمینه SSD اکسترنال نیز جایگاه قابل توجهی دارد. سری‌های Extreme و Extreme Pro این برند از SSDهای اکسترنال پرسرعت و با دوام به شمار می‌روند. بسیاری از مدل‌های سریع سن‌دیسک دارای استانداردهای مقاومتی مانند IP55 یا IP67 هستند که آن‌ها را در برابر ضربه، آب و گردوغبار محافظت می‌کند و برای استفاده در شرایط سخت بسیار مناسب می‌سازد.
• توشیبا (Toshiba): هاردهای اکسترنال ساده و کاربرپسندی تولید می‌کند. سری Canvio این برند شامل مدل‌هایی مانند Basics، Advance و Gaming است که بیشتر برای استفاده روزمره طراحی شده‌اند. این محصولات قیمت مناسبی دارند و گزینه‌ای ایدئال برای انجام کارهای معمولی مثل پشتیبان‌گیری از فایل‌های خانگی محسوب می‌شوند.

راهنمای خرید هارد بر اساس کاربرد

با توجه به متفاوت بودن نیاز و هدف ذخیره سازی اطلاعات هر فرد، انتخاب هارد مناسب متفاوت است:

• بکاپ گیری (پشتیبان گیری): اگر هدف اصلی شما ذخیره اطلاعات خود صورت آفلاین است، برای مثال عکس و فیلم خانوادگی، فیلم عروسی و موسیقی و…، ظرفیت بالا و قیمت مناسب اهمیت زیادی دارد. در این زمینه، هارد دیسک‌های اکسترنال HDD به‌دلیل ظرفیت زیاد و هزینه پایین، گزینه‌های مناسبی محسوب می‌شوند.
• انتقال فایل / قابلیت حمل: برای انتقال مداوم داده‌ها، سرعت بالا و مقاومت فیزیکی اهمیت زیادی دارد. هاردهای اکسترنال SSD به‌خاطر اندازه کوچک و سرعت بالاتر و دوام بیشتر در برابر شوک و لرزش، گزینه مناسب‌تری نسبت به HDD هستند.
• کاربری خانگی / اداری: برای استفاده‌های روزمره در خانه یا محیط‌های اداری، مثل ذخیره عکس، ویدیو و اسناد، معمولاً ظرفیت ۱ تا ۲ ترابایت کافی است. در این حالت می‌توانید از هارد اکسترنال HDD با قیمت مناسب بهره ببرید، اما اگر می‌خواهید سرعت راه‌اندازی سیستم و انتقال فایل‌ها را افزایش دهید، بهتر است SSD اکسترنال انتخاب کنید. به طور کلی، اگر بودجه محدودی دارید، HDD گزینه اقتصادی‌تری است و اگر سرعت برایتان اهمیت دارد، SSD انتخاب بهتری خواهد بود.
• بازی (Gaming): در سیستم های گیمینگ، معمولاً از SSDهای NVMe داخلی (اینترنال) برای نصب بازی‌ها و سیستم عامل استفاده می‌شود تا سرعت بارگذاری بالا باشد. همینطور در کنسول‌هایی مانند PS4، PS5 و Xbox، درایوهای اکسترنال معمولاً قادر به اجرای مستقیم بازی‌ها نیستند و بیشتر برای ذخیره‌سازی بازی های حجیم استفاده میشوند.
• کارهای حرفه‌ای (ویرایش ویدیو، طراحی، برنامه‌نویسی): در این موارد، سرعت خواندن و نوشتن و تعداد عملیات ورودی /خروجی در ثانیه (IOPS) خیلی مهم است. بهترین گزینه‌ها SSDهای NVMe هستند که معمولا داخل کامپیوتر با اتصال PCIe نصب می‌شوند یا به شکل درایو اکسترنال با رابط Thunderbolt عرضه می‌شوند. برای آرشیو کردن داده‌های حجیم، هاردهای HDD با ظرفیت بالا مناسب‌ترند. مثلا در تدوین ویدیوهای 4K، استفاده از SSD یا NVMe باعث می‌شود زمان ذخیره و بارگذاری فایل‌ها بسیار کمتر شود. اگر هم بخواهید پروژه‌ها را بین دستگاه‌های مختلف جابه‌جا کنید، SSD NVMe اکسترنال گزینه راحت و سریعی است.

نتیجه گیری

انتخاب هارد مناسب بستگی مستقیم به نیازها و بودجه شما دارد. اگر اولویت شما ظرفیت بالا و قیمت پایین است، هارددیسک‌های HDD گزینه اصلی محسوب می‌شوند. اما اگر سرعت و دوام برایتان اهمیت دارد، بهتر است به سراغ SSDها و در نهایت NVMe بروید. در سال ۲۰۲۵، تکنولوژی NVMe به‌خوبی جا افتاده و سریع‌ترین عملکرد را ارائه می‌دهد، اما برای استفاده روزمره و حجم‌های متوسط، SSDهای SATA نیز کاملاً کافی هستند. با در نظر گرفتن مواردی مثل ظرفیت مورد نیاز، نوع رابط اتصال، بودجه و کاربرد نهایی، و انتخاب از بین برندهای معتبر معرفی شده، می‌توانید بهترین هارد اکسترنال یا داخلی را برای خود تهیه کنید. امیدوارم این راهنمای کامل به شما در خرید هارد مناسب کمک کند.

سوالات متداول

مناسب ترین هارد برای ذخیره سازی عکس و فیلم عروسی کدام هارد است؟

هارد های اکسترنال HDD به دلیل قیمت مناسب، طول عمر مناسب و تنوع بالا بهترین گزینه هستند.

سریع ترین نوع هارد کدام است؟

امروزه هارد NVMe سریع ترین هارد به شمار میرود که نسل آخر این هارد میتوانند سرعتی تا حدود 14 هزار مگابایت برثانیه ارائه دهند.

مهم ترین نکات قبل از خرید هارد چیست؟

هر شخص باید با توجه به نیاز کاربری خود، قیمت، ظرفیت، طول عمر و سرعت انتقال مناسب ترین گزینه را انتخاب کند.